Eλληνας για τους Γάλλους, Γάλλος για τους Ελληνες, ο Βασίλης Αλεξάκης έστηνε διαρκώς γέφυρες ανάμεσα σε δύο πόλεις, την Αθήνα και το Παρίσι, ανάμεσα σε δύο κουλτούρες. Εγραφε και στις δύο γλώσσες, αρχίζοντας πότε από τη μία, πότε από την άλλη, είχε μια έμφυτη περιέργεια να ανακαλύπτει, απεχθανόταν τη σοβαροφάνεια, ήταν πάντα ερωτευμένος με τις αξίες και τις χαρές της ζωής, πάνω απ’ όλα όμως με τις λέξεις.
Σε αυτές ισορροπούσε σαν ακροβάτης σε τεντωμένο σκοινί, συνέθετε με μοναδική μαεστρία τις οικείες μα ευφάνταστες και ανατρεπτικές ιστορίες στα πολυδιαβασμένα βιβλία του «Η καρδιά της Μαργαρίτας», «Τάλγκο», «Παρίσι-Αθήνα», «Θα σε ξεχνάω κάθε μέρα», «Ο μικρός Ελληνας», «Η μητρική γλώσσα», «Το κλαρινέτο» και πολλά άλλα που κυκλοφόρησαν από τον «Εξάντα» και το «Μεταίχμιο». «Γιατί στα πιο δύσκολα της ζωής μου οι λέξεις με βοήθησαν να επιβιώσω. Γιατί οι λέξεις σέβονται τη σιωπή σου. Αλλωστε, οι λέξεις έχουν μια ανάμνηση της σιωπής που προηγήθηκε», όπως χαρακτηριστικά μας έλεγε ο ίδιος.
Η συγγραφή έδινε δύναμη στον Βασίλη Αλεξάκη στη μάχη με τον καρκίνο, τον οποίο πάλεψε γενναία, με αισιοδοξία τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο τα πολλαπλά προβλήματα υγείας τον είχαν καταβάλει και χθες άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 77 ετών, στο σπίτι του στην Αθήνα. Θα μας λείψουν η σπιρτάδα της γραφής του, το χιούμορ και η ευφυΐα του.
Ο Βασίλης Αλεξάκης ήταν γεννημένος συγγραφέας, έγραφε από μικρός και δημιουργούσε από μόνος του τα εξώφυλλα. Σε ηλικία 17 ετών με υποτροφία έφυγε για τη Λιλ της Γαλλίας για να σπουδάσει δημοσιογραφία.
Η υποτροφία του ήταν μικρή και έτσι αναγκάστηκε να δουλέψει σε ένα εστιατόριο. Επειτα από τρίχρονες σπουδές επέστρεψε στην Ελλάδα για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, αλλά ξαναγύρισε και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1968 μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα. Εργάστηκε στη Monde des livres για δεκαπέντε χρόνια, ενώ παράλληλα σχεδίαζε και έγραφε ραδιοφωνικά κομμάτια. Ασχολήθηκε και με τον κινηματογράφο (η ταινία του «Οι Αθηναίοι» κέρδισε το Α’ βραβείο στο διεθνές φεστιβάλ κωμωδίας του Σανρούς το 1990) και το θέατρο («Εγώ δεν…», «Μη με λες Φωφώ»).
Αναγνωρισμένος συγγραφέας στην Ευρώπη, είχε χορτάσει βραβεία: Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για τις «Ξένες λέξεις» (2004), Medicis για τη «Μητρική γλώσσα» (1995), το 2007 η Γαλλική Ακαδημία τού απένειμε το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος, ενώ το 2017 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας από το Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το «Τάλγκο», το πρώτο μυθιστόρημα του Βασίλη Αλεξάκη γραμμένο απευθείας στα ελληνικά (κυκλοφόρησε πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 1982 κι έναν χρόνο αργότερα στα γαλλικά, μεταφρασμένο από τον ίδιο), βραβεύτηκε επίσης από τη Γαλλική Ακαδημία. Μάλιστα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο, με τίτλο «Ξαφνικός έρωτας» και πρωταγωνιστές την Μπέτυ Λιβανού και τον Αντώνη Θεοδωρακόπουλο.
Έχει δημοσιεύσει τις συλλογές “Mon amour”, “Citta armoniosa” (Ιταλία, 1978), “Γδύσου” (Αθήνα, Εξάντας, 1982) καθώς και έξι ιστορίες με εικόνες υπό τον γενικό τίτλο “Η σκιά του Λεωνίδα” (Αθήνα, Εξάντας, 1984) που έχουν κυκλοφορήσει και στα γερμανικά (“Leonidas’ Schatten”, Romiosini, μετάφραση του Klaus Eckhardt, 1986). Έχει σκηνοθετήσει την ταινία μικρού μήκους “Είμαι κουρασμένος”, βραβείο φεστιβάλ Τουρ και Γαλλικού Κέντρου Κινηματογράφου (1982), τις τηλεταινίες “Ο Νέστως Χαρμίδης περνά στην επίθεση” (1984) και “Το τραπέζι” (1989) και τη μεγάλου μήκους ταινία του “Αθηναίοι”, η οποία απέσπασε το Α΄ βραβείο διεθνούς φεστιβάλ ταινιών χιούμορ του Charmousse (1991).
Έργα του έχουν εκδοθεί, εκτός από τη Γαλλία, όπου κυκλοφορούν ταυχόχρονα σχεδόν με την Ελλάδα, στη Γερμανία, την Ισπανία, την Αρμενία, την Ιταλία, τη Ρωσία, την Τουρκία, την Αργεντική, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Γραμμένα στα γαλλικά και ξαναγραμμένα ή μεταφρασμένα στα ελληνικά, τα βιβλία του Βασίλη Αλεξάκη κινούνται μεταξύ Ελλάδας, Ευρώπης και Αφρικής, διακρίνονται για το ευγενικό, αν και κάποτε καυστικό τους χιούμορ και στρέφονται γύρω από τρεις θεματικούς άξονες: τα πάθη του έρωτα, τη λατρεία της γλώσσας και τη διάσπαρτη κοινωνική καθημερινότητα.
Στους άξονες αυτούς παρεισδύει πάντοτε ένα έντονα αυτοβιογραφικό στοιχείο, που μετατρέπει τον συγγραφέα και τις διάφορες φάσεις της ζωής του σε πρωταγωνιστικούς παράγοντες της δράσης: από την παιδική ηλικία στην Ελλάδα και τη δισυπόστατη ελληνογαλλική ταυτότητα μέχρι τα τερτίπια του συγγραφικού επαγγέλματος και τη σχέση με τη μητέρα. Η ελληνική βιβλιογραφία του Αλεξάκη χωρίζεται επίσης σε τρεις κατηγορίες.
Πεζά και διηγήματα: Η σκιά του Λεωνίδα (1984), Ο μπαμπάς (1997) και Το μυστικό του κίτρινου τάπητα (2000).
Μυθιστορήματα: Έλεγχος ταυτότητας (1986), Το κεφάλι της γάτας (1988), Τάλγκο (1993), Πριν (1994), Η μητρική γλώσσα (1995), Η καρδιά της Μαργαρίτας (1999), Οι ξένες λέξεις (2003), Θα σε ξεχνάω κάθε μέρα (2005), Τα κορίτσια του Σίτυ Μπουμ-Μπουμ (2007), μ. Χ. (2007), Η πρώτη λέξη (2011) και Το κλαρινέτο (2016). Προσωπική αφήγηση: Παρίσι-Αθήνα (1993). Ο έρωτας στην πεζογραφία του Αλεξάκη μπορεί να είναι πολλά ταυτοχρόνως πράγματα: αγάπη, ζήλεια, απιστία και ανεκπλήρωτο όνειρο, βαθύς συναισθηματικός δεσμός και σκληρός χωρισμός με οξύ πόνο, αλλά και χαρά υψηλής πτήσης και ανεξέλεγκτο πάθος. Και μπορεί ο έρωτας να είναι επιπροσθέτως αλέγρος και ταξιδιάρης, αλλά και να αναμετριέται κάθε τόσο με το άγχος του θανάτου ή να επιστρέφει (προκειμένου να βρει ένα σταθερό αντίβαρο) στις λυτρωτικές μνήμες των παιδικών χρόνων.
